"Trudne tematy w literaturze dla dzieci i młodzieży - wojna i uchodźcy wojenni w polskich szkołach" na IV spotkaniu sieci "Inspiracje są wśród nas"

W ostatnią środę marca (29.03.2023r.) spotkałyśmy się u Eli, w Szkole Podstawowej nr 109 na odległym Wawrze odbyło się przedostatnie w tym roku szkolnym spotkanie sieci "Inspiracje są wśród nas". Na szczęście spotkałyśmy się w formie stacjonarnej, więc była okazja do rozmowy, wymiany doświadczeń i wspólnych inspiracji, a także pochwalenia się swoimi osiągnięciami.

Spotkanie u Eli skupiło się wokół nieco smutnego, ale potrzebnego tematu. Otóż dyskutowałyśmy wokół wojny i uchodźców wojennych w polskich szkołach. Dzięki za Wasze zaangażowanie, ponieważ praktycznie każda z Was miała do zaproponowania nawet kilka tytułów oscylujących wokół omawianego tematu.

Rozpoczęła koordynatorka sieci, która zgromadzonym nauczycielkom bibliotekarkom przeczytała historię "Żyrafy na rowerze" w formie kart narracyjnych  Kamishibai autorstwa Rafała Witka.

Opisuje ona historię rodzeństwa Tatiany i Dawida oraz ich rodziców, którzy na skutek wojny musieli uciekać ze swojego domu. Przypominamy tę bajkę dzisiaj mając nadzieję, że rodziny takie jak Tatiany nie będą musiały uciekać ze swojej ojczyzny, a te które już uciekły będą mogły bezpiecznie wrócić do swoich domów lub znaleźć nowy dom w Polsce - tak jak rodzina bohaterki bajki. 

1 egzemplarz bajki można pobrać za darmo, po wypełnieniu formularza dostępnego na stronie https://www.zrodla.org/aktualnosci/zyrafa-na-rowerze-bajka-o-uchodzcach-z-ukrainy/

Następnie koordynatorka zaproponowała pracę grupową. Każda z grup wykonała jedną z rutyn Myślenia Krytycznego WIDZĘ - MYŚLĘ - ZASTANAWIAM SIĘ po wysłuchaniu historii "Żyrafy na rowerze"

 Po krótkiej przerwie chętne nauczycielki zaprezentowały przyniesione przez nie książki. Jako pierwsza zaprezentowała swoje propozycje Dorota.

Pierwsza książka, a raczej komiks o którym mówiła Dorota to "Irena", ostatni tom serii o Irenie Sendlerowej. Komiks opowiada o powojennych losach Ireny oraz o tym jak starano się przywrócić pamięć o jej dokonaniach.

Kolejną książkę, którą zdecydowała się przedstawić Dorota była "Wojna" Jose Jorge Letrii oraz Andre Letrii. To stworzona przez ojca i syna poetycko-malarska opowieść o tym, czym jest wojna.

Nie słyszy, nie widzi i nie czuje, ale zawsze wie, gdzie na nią czekają. Rozprzestrzenia się jak choroba. Sieje śmierć i cierpienie. Zostawia za sobą ruiny, pustkę i ogłuszającą ciszę. Wojna najtrwalszy i najstraszniejszy ze wszystkich ludzkich wynalazków.

Lakoniczny tekst i przejmujące ilustracje składają się w tej książce na poruszającą opowieść adresowaną do wszystkich bez względu na wiek.

Monika opowiedziała o książce Michała Rusinka "Zaklęcie na W".  Autor opisuje w niej historię małego Włodka, któremu pewnego roku kończą się wakacje, a zamiast szkoły – zaczyna wojna. Chłopiec nie bardzo wie, czym ona jest, ale ponieważ dorośli mówiąc o niej, ściszają głos, domyśla się, że to zaklęcie jakiegoś złego czarnoksiężnika. Zaklęcie, które sprawia, że ze świata znikają kolory i staje się czarno-biały…Ilustracje do książki wykonała Joanna Rusinek.
 

Dwie propozycje książkowe zaproponowała również Ania. Pierwszy tytuł, o którym nam mówiła to "Bombka babci Zilbersztajn". Książkę tę napisała ceniona polska autorka Katarzyna Ryrych, która opisała potęgujące przerażenie przeniesienie do świata z przeszłości, którego można dotknąć współcześnie.

Inna książka, o której mówiła Ania to "Rok, w którym nauczyłam się kłamać" autorstwa Hollow Lauren. Ten tytuł zabrał nas do lat 40-tych w Stanach Zjednoczonych. Tam wydarzenia na starym kontynencie i II wojna światowa obserwowane były z nieco innej perspektywy. Ta wielokrotnie nagradzana poruszająca powieść dla młodzieży o złu, fałszywym oskarżeniu i samotnej walce w obronie sprawiedliwości, porównywana ze słynnym „Zabić drozda” Harper Lee.

Natomiast Ania ze Szkoły Podstawowej nr 187 na warszawskich Bielanach przyniosła na spotkanie książkę "Ostatnie piętro"Ireny Landau z ilustracjami Joanny Rusinek. Książka opowiada prawdziwą historię małej Cyrli, która bała się ciekawskich spojrzeń przechodniów.

Nasza gospodyni Ela przygotowała za to więcej niż tylko 2 książki. Zresztą zobaczcie sami

Bohaterką książki "Basia z kazachskich stepów", którą napisała Ewa Skarżyńska jest 12-letnia Basia. Dziewczynka opowiada o rozstaniu z ojcem, oficerem Wojska Polskiego, tuż przed wybuchem drugiej wojny światowej, o wyjeździe wraz z matką i dwoma młodszymi braćmi do rodziny na Kresy Wschodnie, a następnie o ich aresztowaniu przez NKWD i sześciu długich latach spędzonych w Kazachstanie. Książka oparta jest na wspomnieniach pani Barbary Piotrowskiej-Dubik (Kwiaty na stepie) i na bezpośrednim kontakcie autorki z byłą Sybiraczką.
 

Znana dziennikarka Beata Tadla napisała książkę o swoich wspomnieniach związanych ze stanem wojennym. Jej "Niedziela bez Teleranka" zaczyna się 13 grudnia 1981 r., w dniu w którym w wprowadzono w Polsce stan wojenny. Dla wielu dzieci symbolem tego tragicznego dla Polaków dnia był…  brak programu „Teleranek”. Zamiast charakterystycznego koguta na ekranie pojawił się pewien generał… Książka B. Tadli to podróż do początku lat 80. i porównanie realiów codziennego życia tamtych lat do realiów życia w 2. dekadzie XXI w.

Na stronie wydawcy książki "Wilczek" autorstwa wspomnianej już wcześniej Katarzyny Ryrych czytamy, że świat małego Wiktora, zwanego żartobliwie wilczkiem (od piosenki Obława Kaczmarskiego) zmienia się w ciągu jednego dnia. Tajemniczy Wron sprawi, że w niedzielny poranek chłopiec nie obejrzy Teleranka, na który z niecierpliwością czeka, zabroni ludziom wychodzić z domu i zrani pluszowego psa. Zakończy się czas studenckich strajków, zniknie tata, a gitarowa ciocia będzie musiała przenocować u babci i dziadka. Na ulicach pojawią się Szarzy Rycerze i ich niewielkie piecyki, a nocą ulicami miasta przejadą czołgi.Ale wilczek – wnuk bohatera walczącego za wolność podczas II wojnie światowej – nie boi się ani gryzącego dymu ani nawet samego Wrona.

To drugi tytuł zaproponowany przez Elę, który opowiada historię stanu wojennego oczami dzieci.

Przedostania książka, o której zdecydowała się nam opowiedzieć Ela porusza jeszcze wcześniejsze czasy PRL-u. "Zbuntowane słowa" Joanny Papuzińskiej to historia o drugim obiegu i walce o wolność Polski. Historia opowiedziana przez małego chłopca, który słucha opowieści rodziców i dziadków, tłumaczących mu, co się dzieje w ich zniewolonym kraju.

 Ostatni tytuł, który omówiła nasza koleżanka to "Rycerze lasu" Joanny Gajewskiej. Kim są tytułowi rycerze lasu? To historia o Żołnierzach Wyklętych.

Na sam koniec przedstawione zostaną propozycje naszych koleżanek pracujących w szkołach średnich.

Honorata opowiedziała nam o głośnej książce "Chłopiec w pasiastej piżamie" Johna Boyna.Ten światowy bestseller sprzedany w milionach egzemplarzy na całym świecie i wielokrotnie nagradzany, został zekranizowany w 2008 roku. Opowiada historię pięknej przyjaźni, która przydarza się na przekór szalejącej wojnie. Dwóch chłopców i dwa światy... Obaj urodzili się w tym samym dniu, miesiącu i roku, ale los traktował ich do pewnego czasu zupełnie inaczej. 

Książka, którą zaproponowała Monika wszystkie nas poruszyła. Natalia Budzyńska w swojej książce "Dzieci nie płakały: Historia mojego wujka Alfreda Trzebińskiego, lekarza SS" mierzy się z rodzinną tajemnicą. Na stronie wydawcy możemy przeczytać, że Czytając pamiętnik wuja esesmana, próbuje też zrozumieć, jak to możliwe, że współczujący lekarz robił karierę w kolejnych obozach koncentracyjnych. Autorka w tej trudnej i emocjonalnej podróży pyta o rolę „dobrych ludzi w czasach zła”, o wolność wyboru i łatwość, z jaką z niej rezygnujemy. Przede wszystkim jednak przywraca pamięć o zamordowanych dzieciach, niemych, niemal zapomnianych ofiarach. 

Prezentacje książek to nie jedyna rzecz, o której rozmawiałyśmy w trakcie spotkania. Dorota przygotowała dla nas scenariusz, który zostanie opisany w kolejnym poście.